در خصوص تدوین کتاب اصولی توسط عالمان شیعی می توان گفت: اولین کسی که در این زمینه نگاشت، حسن بن علی بن ابی عقیل، صاحب کتاب التمسک بحبل آل الرسول است که در ابتدای غیبت کبری آن را نوشت. پس از او ابوعلی محمد بن احمد بن جنید اسکافی که از بزرگان و افاضل امامیه بود، در فقه و اصول و کلام تصنیفاتی داشت. ایشان استاد شیخ مفید و معاصر شیخ کلینی بود که در سنه 381 در ری درگذشت.
پس از وی شیخ مفید و بعد از او سید مرتضی، ملقب به علم الهدی (متوفای 336) و پس از او شیخ الطائفه ابوجعفر محمد بن حسین بن علی الطوسی(متوفای 460) و سلاّربن عبدالعزیز دیلمی،صاحب کتاب التقریب فی اصول الفقه (متوفای 436) کتاب‌های پرارزشی در علم اصول نوشته اند.
همانطور که مرحوم سید حسن صدر در کتاب
تأسیس الشیعة لعلوم الاسلام نوشتهاند ، قبل از شافعی مسائل اصول از
قبیل اوامر و نواهی و عام و خاص و غیره مطرح بوده است و درباره هر یک
از آنها از طرف علماء شیعه رساله نوشته شده است .
شاید بتوان گفت شافعی اول کسی است که رساله جامعی درباره همه مسائل
اصول مطروحه در زمان خودش نوشته است .
برخی مستشرقین پنداشتهاند که اجتهاد در شیعه دویست سال بعد از اهل
تسنن پیدا شد ، زیرا شیعه در زمان ائمه اطهار نیازی به اجتهاد نداشت و
در نتیجه نیازی به مقدمات اجتهاد نداشت . ولی این نظریه به هیچ وجه
صحیح نیست .
اجتهاد به معنی صحیح کلمه یعنی تفریع و رد فروع بر اصول و تطبیق
اصول بر فروع ، از زمان ائمه اطهار در شیعه وجود داشته است و ائمه اطهار
به اصحابشان دستور میدادند که تفریع و اجتهاد نمایند
مصطفی (پاسخگوی دینی) ::: دوشنبه 88/8/18::: ساعت 12:1 عصر
